O pogańskich korzeniach Bożego Narodzenia

Mamy właśnie okres Bożego Narodzenia… Chwila, chwila, czego?! A skąd wiemy, że Jezus urodził się właśnie 25 grudnia? No właśnie… Przecież tak naprawdę nie wiemy kiedy się narodził. Najprawdopodobniej wcale nie w tym okresie. Skąd więc Boże Narodzenie o tej porze roku? Odpowiedź jest prosta: z okresu chrystianizacji Europy.

Większość cywilizacji i ludów europejskich w okresie końca grudnia świętowało niezwykle ważne wydarzenia na długo przed dotarciem na nasz kontynent jakichkolwiek wzmianek na temat Chrystusa. Najkrótszy dzień w roku, 21 grudnia obchodzony był przez ludy nordyckie jako Jule, przez Słowian jako Szczodre Gody, a przez Rzymian jako Saturnalia. We wszystkich tych kulturach było to na tyle ważne święto, że chrystianizacja Europy najprawdopodobniej nie przebiegłaby pomyślnie, gdyby nie zgodzono się na zachowanie ich, oraz obrzędów z nimi związanych, jedynie ze zmianą nazwy. Choć i ta nie wszędzie się dokonała…

W krajach nordyckich do dziś Boże Narodzenie nazywa się Yule – tak, jak i pogańskie święto Skandynawów obchodzone tysiąc lat temu. Spójrzcie sami ile elementów Jule za sprawą Bożego Narodzenia rozpowszechnione zostało na cały świat: ubieranie choinki, przystrajanie domu jemiołą, czy wzajemne obdarowywanie się prezentami - które w mniemaniu najmłodszych przynosi Święty Mikołaj :)

Co do Mikołaja... Wiecie skąd on się wziął? Wczesnośredniowieczne ludy germańskie w okresie Jule wierzyły, że bóg Odyn wysłucha ludzkich próśb i obdarzy ich (w znaczeniu bardziej duchowym) darami na najbliższy rok. Ciekawą rzeczą jest, że Wszechojciec (inne imię tegoż boga) dosiadał swego ośmionogiego konia imieniem Sleipnir i jeździł na nim w noc Jule, słuchając przysiąg mu składanych, w zamian za których wypełnienie miał obdarzyć ludzi swymi mocami. Stąd właśnie mamy dziś postać Gwiazdora jadącego w noc wigilijną z prezentami, załadowanymi na sanie i ciągniętymi przez… no właśnie – mało kto zwraca na to dokładną uwagę – dokładnie osiem reniferów!

Elementów pogańskiego Jule doszukać się można także w postaci pomagających Św. Mikołajowi elfów, czy pieczonej dziczyzny jedzonej na bożonarodzeniowych stołach w krajach skandynawskich – bowiem dawniej w noc Jule zabijano i zjadano największego odyńca w stadzie.
Podobnie wygląda to i w Polsce. Choć nasze Boże Narodzenie najeżone jest tradycjami nordyckiego Jule, za sprawą faktu, iż w chrystianizacji naszej ojczyzny spory udział mieli Niemcy (dawniej, jako jeden z ludów germańskich również obchodzący Jule), to i z rodzimych, słowiańskich Szczodrych Godów wiele nam pozostało… Jednym z najlepszych ku temu przykładów są kolędnicy, u których dostrzec możemy (o ile są oni kolędnikami dostatecznie tradycyjnymi) gwiazdę symbolizującą odradzające się słońce i postać turonia.

W bożonarodzeniowej tradycji na całym świecie pełno jest powszechnie już stosowanych elementów Jule i Saturnaliów (gdyż Rzymianie i Germanowie ochrzcili się jako pierwsi w Europie i ich tradycje zostały zaszczepione później całej reszcie jako „bożonarodzeniowe”), wraz z elementami tradycyjnych, rodzimych dla każdego rejonu kulturowego, czy grupy etnicznej obrzędów sprzed czasów chrystianizacji.

Co chciałem przekazać tym wpisem? Jedynie wiedzę. Nie krytykuję obchodów Bożego Narodzenia, bowiem po pierwsze – zbyt mocno do nich przywykłem, uważam je za piękne i mimo tylu zapożyczeń z pogaństwa na swój piękny sposób jednak tradycyjne i pełne niesamowitej atmosfery i klimatu z którego nikt z nas nigdy nie powinien wyrosnąć… A po drugie – jest w tym święcie tyle zapożyczeń, że każdy bez względu na swoje przekonania religijne może je celebrować wraz z rodziną, znajdując w nim jakieś elementy dla siebie i swoich (nieraz cichych) przekonań.

Jest to bowiem tradycja i element kultury europejskiej, którą powinniśmy kultywować, bez względu na to co każdy z nas w niej widzi i w jaki jej element tak naprawdę wierzy. To czy ktoś znajdzie w niej narodziny Chrystusa, odradzające się Słońce, przysięgi Bogom, czy po prostu wesoły klimat i stół pełen jedzenia zależy wyłącznie od nas, naszych przekonań i nastawienia. I każdy, bez względu na opcję światopoglądową i swój stosunek do religii powinien znaleźć tam to czego by sobie życzył i przeżył ten czas radośnie, bowiem jest to moment w roku, podczas którego powinniśmy jednać się, a nie dzielić i obdarowywać nawzajem swoim szczęściem, bez względu na jakiekolwiek różnice między nami.

AKTUALIZACJA 2018:

Drodzy Czytelnicy! Mam zaszczyt poinformować Was, iż równe 2 lata po publikacji tego wpisu, został on wykorzystany w corocznej akcji WSPÓLNE BLOGOWANIE PRZY CHOINCE - edycja 2018, organizowanej przez koleżankę-blogerkę Oli Loli, której serdecznie dziękuję za tą drobną, ale jakże dla mnie istotną współpracę :)